Aracın değer kaybına uğraması, hemen hemen her araç sahibi için son derece can sıkıcı bir durumdur. Çünkü araç değer kaybı, bir kazadan sonra onarım gören aracın piyasa değerindeki düşüşü ifade eder. Talihsiz bir kazaya karışıp aracı hasar alan herkesin aklına ilk olarak zorunlu trafik sigortası değer kaybını karşılar mı gibi bir soru gelir. Ancak ne yazık ki zorunlu trafik sigortası değer kaybını karşılayan bir poliçe türü değildir. Kaza sonrası içinizi karartan bir sürprizle karşılaşmamak için hangi durumlarda değer kaybı alınmaz öğrenmeniz gerekir.
Değer Kaybı Nedir?
Kaza sonrası değer kaybı, diğer bir ifadeyle araç değer kaybı; kaza geçiren aracın aldığı hasara ilişkin yapılan bakım ve onarımdan dolayı orijinal değerinin düşmesi şeklinde ifade edilir. Sürücülerin söz konusu araçla herhangi bir hasara neden olmaması hâlinde aracın değeri daha yüksek olur. Araç değer kaybıyla kazadan dolayı araçta meydana gelen hasarın iyi bir şekilde tamir edilse bile ikinci el piyasalarda ilk hâlinden daha düşük bir değere satılacağı anlatılmak istenir.
Aracın kazaya karışması durumunda ekonomik değerinde yaşanan düşüş, TRAMER kaydı verileri tarafından kolaylıkla tespit edilir. Daha net ifade etmek gerekirse araca yönelik kaza bilgileri ve hasar durumunun yer aldığı TRAMER kayıtlarından dolayı aracın kaza sonrası değer kaybı yaşaması kaçınılmazdır. Gerçekleşen kaza neticesinde aracın mevcut durumunu ifade eden araç değer kaybı nedeniyle sürücüler araçlarını normalin altında fiyattan satmak zorunda kalır. Aynı zamanda araçta meydana gelen parça değişikliği ve boya işlemlerinde de aracın ekonomik değerinin olumsuz etkilendiği görülür.
Zorunlu Trafik Sigortası ve Değer Kaybı
Zorunlu trafik sigortası, bütün motorlu taşıtlar için geçerli olan, yasal bir yükümlülüktür. Bu sigortayı trafiğe araçla çıkan herkesin mutlaka yaptırması gerekir. Dolayısıyla bazı kişiler de araç değer kaybını trafik sigortası karşılar mı merak eder. Ancak aslında zorunlu trafik sigortası değer kaybı konusunda yeterli veya yetkin bir poliçe türü değildir.
Bu poliçenin amacı, sürücünün kusurlu olup karıştığı kazalarda karşı tarafa veya üçüncü bir şahsa verilen maddi ve fiziksel hasarları karşılamaktır. Bu sayede trafik, daha güvenli bir düzen hâline getirilir. Yani değer kaybını trafik sigortası öder mi sorusunun cevabı, kesin bir şekilde hayırdır. Bu kaybın tazmin edilebilmesi için araç sahibi tarafından ayrı bir poliçe yaptırılması veya karşı tarafın kusurlu olduğu durumlarda ilgili tarafın kasko sigortası aracılığıyla talepte bulunulması gerekir.
Kaza Sonrası Değer Kaybı Hesaplama
Araç değer kaybı ya da kaza sonrası değer kaybının hesaplanmasında çeşitli faktörler göz önünde tutulur. Araç değer kaybının hesaplanabilmesi için öncelikle aracın önceden herhangi bir kazaya karışmaması, onarım ve tadilat gibi işlemlerden geçmemiş olması gerekir. Belirtilen hususlara uygun olan araçların değer kaybının hesaplanmasında; aracın kaza geçmişi, araca yönelik marka ve model bilgisi, aracın trafiğe çıktığı tarih, üretildiği yıl, aracın pazar değeri ve kilometresi gibi faktörler belirleyici rol oynar.
Yukarıda belirtilen faktörler göz önünde tutularak yapılan hesaplama sonrasında yüksek değere sahip araçların ilgili kaza sonrasında yaşadıkları kayıp da büyüktür. Aynı zamanda kaza sonrası değer kaybının hesaplanmasında, değiştirildiğinde araçta değer kaybına neden olmayan parçalar dikkate alınmaz. Örnek vermek gerekirse araçta bulunan silecek, lastik ve farların değiştirilmesi hâlinde, araçta değer kaybı yaşanmaz.
Değer Kaybı Tazminatı için Gerekli Koşullar
Sürücülerin kazaya karışmaları durumunda araçlarını ilk hâline kıyasla düşük fiyattan satmak zorunda kalmaları araç değer kaybı olarak isimlendirilir. Kaza sonrasında araçta meydana gelen değer kaybının tahsil edilebilmesi için de yerine getirilmesi gereken şartlar bulunur. Peki, hangi durumlarda değer kaybı alınır? Araç değer kaybına ilişkin tazminatın alınması için öncelikle araç sahibinin kazada suçsuz olması gerekir. Söz konusu kazanın tek taraflı değil çift taraflı olması da kaza sonrası değer kaybının tahsil edilebilmesi için gereken şartlar arasında yer alır.
Sürücülerin araç değer kaybını alabilmeleri için kazanın iki araç arasında gerçekleşmiş olması gerekir. Araç değer kaybının karşılanmasında etkili olan bir diğer şart ise kazanın hemen ardından olayın tutanak altına alınması olarak öne çıkar. Araç değer kaybının tahsil edilmesi için sürücülerin 2 yıllık zaman aşımı olduğunu da unutmamaları gerekir. Kazanın meydana gelmesinin ardından en fazla 2 yıl içerisinde kaza sonrası değer kaybının karşılanması için talepte bulunulabilir. Kazanın üzerinden 2 yıldan fazla süre geçmesi durumunda ise kaza sonrası değer kaybının karşılanması için talepte bulunmak mümkün olmaz.
Kazaya karışan aracın değer kaybının ödenmesi için aracın 125 bin km’nin üzerinde olması da önemli şartlar arasında yerini alır. Aynı zamanda kaza sonrası değer kaybının karşılanmasına ilişkin yapılacak talepte aracın yaşı da şartlar arasında yer alır. Değer kaybının karşılanması için aracın maksimum 10 yaşında olması gerekir. Kazaya karışan aracın 10 yaşından büyük olması durumunda ise araç değer kaybının ödenmesi için talep oluşturulamaz. Kaza sonrası değer kaybının karşılanabilmesi için kazayı yapan tarafın trafik sigortası da bulunması gerekir. Aksi hâlde kazadan dolayı aracın değerinde yaşanan kayıp, kazada suçlu olan sürücü tarafından karşılanmak zorunda kalır. Bu nedenle sürücülerin karşılaşabilecekleri kaza durumlarına karşın mutlaka trafik ve kasko sigortası yaptırmaya ve yeniletmeye özen göstermeleri gerekir.
Sigorta Şirketleri ve Değer Kaybı İşlemleri
Talihsiz bir kaza durumda ortaya zorunlu trafik sigortası değer kaybı nasıl alınır gibi bir soru ortaya çıkar. Şunu bilmek gerekir ki zorunlu trafik sigortası değer kaybıyla ilişkili değildir. Ancak araç sahipleri, trafik sigortasına ek poliçelerle değer kaybına uğrama ihtimalini neredeyse sıfıra indirebilir. Kaskolu aracınız, sigorta şirketinin koyduğu şartları karşılıyorsa değer kaybının tarafınıza ödenmesi talebinde bulunabilirsiniz. Bu durumda kazaya karıştığınız ilk anda polisi arayıp tutanak tutturmalı ve vakit kaybetmeden sigorta şirketine başvuruda bulunmanız gerekir.
Bazı durumlarda sigorta şirketleri, başvuruları reddetme veya düşük miktarda tazminat ödeme eğiliminde olabilir. Bu durum, araç sahipleri için büyük bir sorun teşkil eder. Çözüm önerileri arasında, değer kaybı hesaplamalarının objektif kriterlere dayandırılması ve bağımsız ekspertiz raporlarının kabul edilmesi yer alır. Ayrıca sigorta şirketlerinin süreçleri daha şeffaf ve hızlı yürütmesi sağlanmalıdır. Olası bir anlaşmazlık durumunda araç sahipleri, haklarını korumak için Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurabilirler.
Hukuki Durum ve Değer Kaybı
Zorunlu trafik sigortası değer kaybıyla ilişkili olmasa da bazı durumlarda yaşadığınız kazadan sonra yasal yollara başvurarak tazminat alabilirsiniz. Değer kaybıyla ilgili yasal düzenlemeler, araç kazalarından sonra ortaya çıkan maddi kayıpların tazmin edilmesini amaçlar. Türk Borçlar Kanunu ve Karayolları Trafik Kanunu, bu konudaki temel yasal dayanakları sağlar.
Yargı kararları, değer kaybı tazminatının hesaplanmasında önemli rol oynar. Örneğin, Yargıtayın birçok kararında, kazaya karışan araçların değer kaybının tespitinde, aracın yaşı, kilometresi ve hasarın boyutu dikkate alınmıştır. Bir örnek dava incelemesinde mahkeme, bağımsız bilirkişi raporunu esas alarak araç sahibine değer kaybı tazminatı ödenmesine hükmetmiştir. Bu tür yargı kararları, benzer davalarda emsal teşkil eder.
Uzman Görüşleri ve Değer Kaybı
Zorunlu trafik sigortası değer kaybıyla alakalı bir durum olmasa da bu maddi açığı kapatabilme şansınız bulunur. Bu gibi durumlarda en iyisi uzman görüşlerine kulak vermenizdir. Sigorta uzmanları, araç sahiplerinin değer kaybı tazminatı talep ederken öncelikle kazanın tüm detaylarını içeren belgeleri eksiksiz olarak toplaması gerektiğini belirtir. Kaza tutanağı, fotoğraflar ve onarım faturaları, bu belgeler arasındadır.
Bağımsız bir bilirkişi raporuyla aracın kazadan önceki ve sonraki piyasa değerlerinin net olarak belirlenmesi önemlidir. Değer kaybı talebinde bulunmadan önce sigorta poliçesinin kapsamını dikkatlice incelemek ve gerekirse hukuki danışmanlık almak da önerilir. Sigorta şirketleri, bazı durumlarda tazminat taleplerini reddedebilir, bu nedenle araç sahiplerinin haklarını korumak için Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru hakları olduğunu bilmeleri önemlidir.
Değer Kaybı ve Kasko Sigortası
Kasko sigortasıyla zorunlu trafik sigortası değer kaybı açısından farklılık gösterir. Zorunlu trafik sigortası, kazada üçüncü şahıslara verilen zararları karşılar ancak araçtaki değer kaybını kapsamaz. Bu sigorta, sadece karşı tarafın hasarını öder.
Kasko ise sigortalı aracın kendi hasarlarını da kapsar ve uygun adımlar atılırsa değer kaybını da karşılar. Kasko poliçesi, aracın kaza sonrası piyasa değerindeki düşüşü tazmin edebilir. Ancak bu kapsamın poliçede açıkça belirtilmiş olması gereklidir. Araç sahipleri, kasko sigortası yaptırırken poliçede değer kaybı teminatının bulunduğundan emin olmalıdır. Böylece, kaza sonrası araçta oluşan değer kaybı, sigorta şirketi tarafından tazmin edilir ve araç sahibinin maddi kaybı azalır.
Örnek Olay Analizi
Gerçek hayattan değer kaybı tazminatı örneklerinde İstanbul Anadolu 9. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2018/645 esas ve 2020/76 karar numaralı davası, oldukça dikkat çekicidir. Bu davada davacı, aracının kaza sonrası değer kaybı için tazminat talep etmiş ve bilirkişi raporuyla aracın değer kaybını kanıtlamıştır. Mahkeme, davalı sigorta şirketinin poliçe kapsamı dışı olduğu iddiasını reddederek davacıya 12.000 TL değer kaybı tazminatı ödenmesine karar vermiştir. Bu vaka, doğru belgelerle ve bilirkişi raporlarıyla değer kaybı tazminatında başarılı sonuçlar elde edilebileceğini gösterir.
Sonuç ve Öneriler
Aracın kazaya karışması, kimsenin istemediği ama trafik koşullarında her zaman mümkün olan bir risktir. Araç sahipleri, gerekli önlemleri alarak olası bir kaza durumunda hem arabalarını hem de kendilerini finansal açıdan güvence altına alabilirler. Bu bilinç, zorunlu trafik sigortası değer kaybıyla ilişkili olmadığını anlamakla başlar. Trafik sigortasının yanı sıra kasko yaptırarak aracınızın değerini önemli ölçüde koruyabilirsiniz. Değer kaybı konusunda araç sahiplerinin alabileceği önlemler arasında, kasko sigortası yaptırırken poliçede değer kaybı teminatının bulunmasına dikkat etmek yer alır.
Araç sahiplerinin kaza sonrası tüm belgeleri eksiksiz toplaması, kaza tutanağı, onarım faturaları ve fotoğrafları saklaması da önemlidir. Bağımsız bir bilirkişi raporu alarak aracın değer kaybını belgelemek de son derece önemlidir. Araç sahiplerine genel tavsiyeler arasında, sigorta poliçelerini dikkatlice okumaları ve anlamadıkları noktaları sigorta acenteleriyle görüşmeleri önerilir. Doğru sigorta seçimi ve kaza sonrası belgelerin eksiksiz tutulması, değer kaybı tazminatında başarılı sonuçlar elde etmeyi kolaylaştırır.
Sıkça Sorulan Sorular
Zorunlu Trafik Sigortası Değer Kaybını Ne Zaman Karşılar?
Zorunlu trafik sigortası, kazada tamamen kusurlu olan karşı tarafın poliçesi aracılığıyla değer kaybını karşılar. Kendi aracınızın değer kaybını kapsamaz.
Zorunlu Trafik Sigortası Değer Kaybının Ne Kadarını Karşılar?
Zorunlu trafik sigortası, kusurlu tarafın poliçesi üzerinden aracın değer kaybını karşılar. Tazminat miktarı, sigorta poliçesindeki limitler doğrultusunda belirlenir.
Değer Kaybı Tazminatı Almak için Hangi Belgeler Gerekir?
Değer kaybı tazminatı için kaza tutanağı, onarım faturaları, ekspertiz raporu, aracın hasar fotoğrafları ve sigorta poliçesi gereklidir. Bu belgeler talep dosyasına eklenmelidir.
Değer Kaybı Talebinde Bulunma Süresi Nedir?
Değer kaybı talebinde bulunma süresi, kazanın gerçekleştiği tarihten itibaren iki yıldır. Bu süre zarfında gerekli belgelerle başvuru yapılmalıdır.