Dünyamızı çevreleyen yer kabuğu bir yapbozun parçası gibi birbirine bitişik yüzlerce ince tabakadan oluşmaktadır. Bu tabakaların birbirilerini itmesi sonucu birleşim alanlarında enerji birikir. Bu biriken enerjiye tabakaların bazı kısımları zamanla direnç gösteremez hale gelir ve kırılma gerçekleşir. Bu kırılmaya fay kırığı ya da fay hattı denilmektedir.
Türkiye bir deprem ülkesidir. Ülkemizde bulunan birçok fay hattı her an küçük ya da büyük çaplı depremler oluşturabilecek düzeydedir. Bu depremler yüzeye yakınlığı ve şiddetine göre binalarımıza/meskenlerimize küçük ya da büyük hasarlar verebilir. Hatta tamamen yıkılmalarına sebep olabilir.
Peki deprem olurken, deprem anında yapılması gerekenler nelerdir, deprem anında nasıl davranmalıyız, deprem anında kendimizi ve sevdiklerimizi nasıl koruyabiliriz sorularımızı yanıtlamaya çalışalım.
Deprem Anında Neler Yapmalıyız?
Öncelikle depreme hazırlıklı olmalıyız. Bunun için bir deprem çantası hazırlamalı ve kısa sürede ulaşabileceğimiz yakın bir alanımızda bulundurmalıyız. Bu konu için “Deprem Çantasında Bulunması Gerekenler Nelerdir” yazımızı inceleyebilirsiniz.
Deprem Anında Bina İçindeysek Ne Yapmalıyız?
1. Panik yapmamaya çalışmalı ve soğukkanlı olmalısınız.
2. Sabitlenmemiş raf, dolap gibi eşyalardan uzak durun.
3. Kolay ezilmeyecek masa, koltuk, kanepe, sandık gibi sizi koruyabilecek hacimli eşyaların yanına çömelerek ya da uzanarak kendinize hayat üçgeni oluşturabilirsiniz. Başınızı iki elinizin arasına alarak veya yakınınızda bir yastık varsa yastık veya kitap gibi bir eşya yardımı ile başınızı korumaya alın.
4. Sarsıntı geçene kadar hareket etmeden bekleyin. Sarsıntı esnasında hareket etmeye çalışarak kendinize zarar verebilirsiniz.
5. Balkonlardan, cam ve pencerelerden, dış cepheye bakan duvar ve kapılardan, üzerinize düşme ihtimali olan eşyalardan uzak durun.
6. Sarsıntı başladığı anda yataktaysanız beklemeli ve üzerinize düşme ihtimali olan bir eşya yok ise yastık yardımı ile başınızı korumalısınız. Yakınınızdaki güvenli alana geçebiliyorsanız dikkatli bir şekilde yaşam üçgeni oluşturmaya çalışabilirsiniz.
7. Evinizin içinde bulunan kapılar kolayca yerlerinden çıkabilirler. Eğer sağlam olduğundan emin olduğunuz bir kapı değil ise olabildiğince uzak durmalısınız.
8. Merdivenlere ya da çıkışlara koşmamalı, sarsıntı bitene kadar içerde kalmalısınız. Ancak sarsıntı bittikten sonra çıkış alanları güvenli ise dikkatli bir şekilde binayı terk edebilirsiniz. Bulunduğunuz alanı terk ederken kesinlikle asansör kullanmayın.
9. Yangın ve yaralanma gibi acil durumlar haricinde telefonlarınızı ve kibrit, çakmak gibi ateşli aletler kullanmayın.
10. Deprem sırasında yangın alarmlarının ve yangın söndürme sistemlerinin otomatik olarak çalışabileceğini unutmayın.
11. Tekerlekli sandalyedeyseniz tekerlekleri kilitleyerek başınızı ve boynunuzu korumaya alın.
12. Mutfak, imalathane, laboratuvar gibi iş aletlerinin bulunduğu yerlerde; ocak, fırın vb. cihazları kapatmalı ve dökülebilecek malzeme ve maddelerden uzaklaşmalısınız.
13. Sarsıntı geçtikten sonra elektrik, gaz ve su vanalarını kapatmalı; soba ve ısıtıcıları söndürmeli ve diğer güvenlik önlemlerini alarak; daha önceden hazırlanmış acil durum çantası ile gerekli olan eşya ve malzemeyi yanınıza alarak binayı daha önce tespit ettiğiniz yoldan derhal terk edip toplanma bölgesine gitmelisiniz.
14. Her büyük depremden sonra artçı depremler olabilir. Artçı depremler zamanla seyrekleşir ve büyüklükleri azalır. Artçı depremler hasarlı binalarda zarara yol açabilir. Bu nedenle sarsıntılar tamamen bitene kadar hasarlı olmadığı uzmanlarca tespit edilene kadar binalara girmeyin.
Deprem Anında Açık Alandaysak Ne Yapmalıyız?
1. Diğer binalardan, direklerden, enerji kablolarından, yüksek gerilim hatlarından, ağaç ve duvar diplerinden uzaklaşın.
2. Çömelerek iki elinizle başınızı koruyun ve gelebilecek tehlikelere hazırlıklı olun.
3. Deniz kenarı ve sahillerden uzaklaşın.
4. Heyelan ihtimaline karşı, kaya veya taş düşebilecek yamaç ve tepelerden uzaklaşın.
5. Binalardan düşebilecek çeşitli parçalara karşı hazırlıklı olun.
6. Kanalizasyon ve gaz hatlarından uzaklaşın
Deprem Anında Araç Kullanıyorsak Ne Yapmalıyız?
1. Üst geçit, viyadük, tünel gibi alanlarda değilseniz ya da yakınınızda üzerinize devrilebilecek herhangi bir şey yok ise yolu kapatmadan, panik yapmadan sağa yanaşarak aracınızı durdurun. Pencerelerinizi kapatarak sarsıntı geçene kadar bekleyin.
2. Aracınız ile binaların arasındaysanız ya da yakınınızda herhangi bir tehlike mevcut ise kontak anahtarını aracınızda bırakarak aracınızdan uzaklaşın.
3. Deprem esnasında otoyolların da hasar görebileceğini unutmayın.
4. Tüneldeyseniz ve çıkışa uzaksanız, aracınızı durdurup aşağıya inin ve aracınızın yanına yan yatarak ayaklarınızı karnınıza çekin, ellerinizi de başınızın üstüne kavuşturun.
5. Kapalı bir otoparktaysanız; aracınızın dışına çıkıp yanına yatın. Üzerinize düşebilecek büyük kitleler aracın tavanını ezebilir ve lastiklerini patlatabilir. Eğer araç içinde olursanız, üzerinize düşen parça ezilmenize sebep olabilir.
Metroda veya Diğer Toplu Taşıma Araçlarındaysak Ne Yapmalıyız?
1. Elektrik çarpma riskine karşı, gerekmediği sürece içinde bulunduğunuz metro ve trenden inmeyin. Metro ve tren hatları elektik kullanmaktadır.
2. İçinde bulunduğunuz taşıtın askı ve korkuluk gibi alanlarına sıkıca tutunun.
3. Görevli personel tarafından verilen talimatlara uyarak çıkış ve toplanma alanlarına gidin.
Deprem Anında Enkaz Altında Kaldıysak Ne Yapmalıyız?
1. Kibrit ve çakmak gibi ateşli aletler kullanmayın.
2. Hareket etmeden bekleyin.
3. Solunum yollarınızın tozdan ve diğer etkenlerden etkilenmemesi için ağzınızı ve burnunuzu bir mendil, bez parçası ya da kıyafetinizle kapatın.
4. Yakınınızdaki boru ve ses çıkarabilecek cisimlere vurarak kurtarma ekiplerine yerinizi bildirmeye çalışın. Ağzınızı açmak toz yutmanıza sebep olacaktır. Bu sebeple bağırmayı son çare olarak kullanın. Yanınızda düdük varsa düdüğü kullanın.
Deprem Anında Nasıl Davranmalıyız?
Genel olarak deprem anında nerede olursanız olun, sakin ve soğukkanlı olmalısınız. Panik yapmak, sağa sola koşmak, sarsıntı esnasında binadan dışarı çıkmaya çalışmak zarar görmenize sebep olabilir. Sarsıntı geçene kadar başınızı koruyarak, yaşam üçgeni oluşturmaya çalışmalı, sarsıntı bittikten sonra sakin ve kontrollü bir şekilde binadan dışarı çıkarak güvenli bir alana geçmelisiniz.
Daha fazla bilgi için "Deprem Sonucu Oluşan Hasarlarda Yapılması Gerekenler" sayfamızı ziyaret edebilirsinz.